เรื่องราวของ กระเบนตัวเท่ารถเต่า ที่พบในไทย หนึ่งในปลานํ้าจืดที่ใหญ่ที่สุดบนโลกในยุคปัจจุบัน

เรื่องราวของ กระเบนตัวเท่ารถเต่า ที่พบในไทย หนึ่งในปลานํ้าจืดที่ใหญ่ที่สุดบนโลกในยุคปัจจุบัน

กระเบนราหู เป็นปลากระเบนที่พบในไทย หากนับเฉพาะกระเบนมันเป็นสายพันธุ์ใหญ่ที่สุดในกระเบนน้ำจืด และเป็นอันดับสองรองจากกระเบนแมนตา ในเรื่องนี้น้าๆ จะได้รู้เรื่องราวของกระเบนราหูในแง่มุมของการจับเพื่อการวิจัย และหากจับแล้วปล่อยปลาจะยังรอดชีวิตและสามารถขยายพันธุ์ต่อไปได้หรือไม่?

ทีมนักวิทยาศาสตร์ ได้มีการค้นหาครั้งใหญ่ในบริเวณแม่น้ำแม่กลองของประเทศไทย เพื่อการค้นหาหนึ่งในปลานํ้าจืดที่มีขนาดใหญ่ที่สุด ที่มีการบันทึกไว้โดยนักวิจัย

โดยปลากระเบนนํ้าจืดตัวนี้ได้จับและปล่อยในบริเวณที่มีความลึกประมาณ 20 เมตร ในแม่น้ำแม่กลอง อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม ห่างจากกรุงเทพประมาณ 1 ชั่วโมง

รศ.สพ.ญ.ดร.นันทริกา ชันซื่อ ผู้เชี่ยวชาญด้านปลากระเบนจากมหาวิทยาลัยจุฬาลงกรณ์ ได้ช่วยในการจับและวัดขนาดปลา โดยปลาตัวนี้เธอเรียกมันว่า “บิ๊กวัน” โดยปลากระเบนตัวนี้มีความกว้าง 2.4 เมตร และยาว 4.3 เมตร และมีน้ำหนักอยู่ที่ 318-360 กิโลกกรัม

ทั้งนี้ทางทีมสำรวจไม่สามารถระบุน้ำหนักที่แท้จริงได้ เพราะว่า “เพราะขนาดที่ใหญ่ของมัน จึงเป็นไปได้ยากที่จะชั่งน้ำหนักมันโดยไม่ทำให้มันเจ็บ ” กล่าวโดย ดร. Zeb Hogan จาก National Geographic และยังเป็นศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยเนวาดา

“บิ๊กวัน” โดยปลากระเบนตัวนี้มีความกว้าง 2.4 เมตร และยาว 4.3 เมตร และมีน้ำหนักอยู่ที่ 318-360 กิโลกกรัม (รศ.สพ.ญ.ดร.นันทริกา)

“แน่นอนว่านี่เป็นปลาขนาดใหญ่แม้จะเทียบกับปลากระเบนน้ำจืดขนาดใหญ่อื่นๆ และแน่นอนว่ามันติดอันดับหนึ่งในปลานํ้าจืดขนาดใหญ่ที่สุดของโลก” ดร. Hogan กล่าวไว้

ดร. Hogan เองก็มีความเชี่ยวชาญเกี่ยวกับปลากระเบน โดยปลาตัวเดียวกันนี้จับได้ในปี 2009 และติดชิปติดตามในโครงการที่เค้าทำร่วมกับ รศ.สพ.ญ.ดร.นันทริกา

รศ.สพ.ญ.ดร.นันทริกา ได้ทำการ  อัลตราซาวนด์ในขณะที่มันโดนขังไว้ในกรง เผยให้เห็นว่ามันกำลังตั้งท้องโดยมีตัวอ่อนสองตัว จากบันทึกแสดงให้เห็นว่ามันก็ตั้งท้องตอนที่จับในปี 2009 “เหมือนว่าพื้นที่บริเวณนี้เป็นเขตอนุบาลของพวกมัน”

ในปี 2009 ปลากระเบนตัวนี้มีความกว้าง 2 เมตรและยาว 4.58 เมตร “หางของเธอนั้นสั้นกว่าปกติอาจจะเพราะอุบัติเหตุ” และตามตัวยังมีรอยกัดที่น่าจะมาจากปลากระเบนตัวอื่น

บันทึกการจับ?

ดร. Hogan ได้เก็บบันทึกขนาดของปลาน้ำจืดที่จับได้ในโคงรการ “Mega Fish” ของเค้า ซึ่งเป็นโครงการศึกษาปลาน้ำจืดขนาดใหญ่ โดยก่อนหน้านี้ปลาขนาดใหญ่สุดของเค้าคือปลาบึกยักษ์แม่น้ำโขง ที่มีน้ำหนักถึง 314 กิโลกรัม และปลากระเบนน้ำจืดใหญ่สุดที่เค้าเคยบันทึกไว้คือ 180 กิโลกรัม และยังมีรายงานที่ยังไม่ได้รับการยืนยันว่าอาจจะมีบางตัวที่มีขนาดใหญ่ถึง 500 – 600 กิโลกรัม

“ในหนังสือกินเนสบุ๊คได้ระบุถึงปลาบึกยักษ์แม่นํ้าโขงที่อาศัยอยู่ในประเทศไทยว่า “เป็นปลาน้ำจืดที่มีขนาดใหญ่ที่สุด” มีน้ำหนักมากถึง 300 กิโลกรัม”

หนังสือฉบับปี 2015 นั้นได้แบ่งปลากระเบนน้ำเค็มที่มีขนาดใหญ่ไว้แยกจากพวกปลากระดูกแข็ง แม้ทางเทคนิคแล้วปลากระเบนจะนับเป็นปลาด้วยเหมือนกัน Anthony Yodice โฆษกของทางกินเนสบุ๊ค อเมริกาเหนือ ได้กล่าวว่าองค์กรจะไม่แสดงความเห็นว่าการจับครั้งนี้เป็นสถิติใหม่ จนกว่าจะมีการตรวจสอบอย่างเป็นทางการ

ปลากระเบนตัวนี้ เป็นตัวที่เจ็ดที่ถูกจับกลับมาโดย ดร. Hogan และ รศ.สพ.ญ.ดร.นันทริกา ตลอดหลักสูตรโครงการ 10 ปี ของพวกเขา

ทัวร์ตกปลายักษ์?

สัตว์ชนิดนี้ยากที่จะหามันเจอ ดังนั้นนักวิทยาศาสตร์ได้ร่วมกับหุ้นส่วนอย่าง “บริษัท Fishsiam” หน่วยงานที่นำเสนอทัวร์ตกปลาแบบจับและปล่อยให้นักท่องเที่ยว และยังเป็นคนที่จับกระเบนยักษ์ได้

ทาง Fishsiam ได้วัดขนาดปลากระเบนที่พวกเค้าจับ และยังได้ติดป้ายติดตามและไมโครชิฟ ซึ่งทาง ดร. Hogan และ รศ.สพ.ญ.ดร.นันทริกา ได้ใช้มันในการตรวจวัดการเติบโตและการเคลื่อนไหว ทางบริษัทยังได้ใช้กรงและตาข่ายแบบพิเศษที่ทำให้ปลาอยู่ในน้ำและลดความเครียดระหว่างการศึกษา

ปลากระเบนน้ำจืดยักษ์นี้มีเงี่ยงที่ยาวกว่ากระเบนชนิดไหนๆ มันอาจยาวถึง 15 นิ้ว และยังมีพิษที่ร้ายแรง ปกติมันจะใช้เงี่ยงในการป้องกันตัว แต่ว่าน้อยครั้งมากที่จะมีคนบาดเจ็บเพราะมัน

ภัยคุกคามต่อสายพันธุ์

ปลากระเบนน้ำจืดยักษ์จัดอยู่ในรายชื่อสัตว์ใกล้สูญพันธุ์ โดยองค์กรระหว่างประเทศเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติ ในส่วนการทำงานของ ดร. Hogan และ รศ.สพ.ญ.ดร.นันทริกา “พวกมันได้ลดจำนวนอย่างรวดเร็วเมื่อไม่มีกฏหมายนานาชาติคุ้มครองพวกมัน” รศ.สพ.ญ.ดร.นันทริกา ได้กล่าวไว้

ปลายักษ์ชนิดอื่นในแถบนี้ รวมถึงปลาบึกยักษ์แม่น้ำโขง ก็อยู่ในสถานะแย่เหมือนกัน เพราะมันง่ายที่จะจับโดยชาวประมง ปลากระเบนน้ำจืดยักษ์นั้นมีขนาดใหญ่และแข็งแรง มันสามารถพังอุปกรณ์จับปลาที่ไม่ได้ออกแบบมาเพื่อจับพวกมัน และมันเองก็ไม่ได้เป็นอาหารที่คนชอบกินทำให้มันไม่ใช่ปลาที่ต้องการของตลาด

ปลาระเบนขนาดใหญ่ที่ตายเนื่องจากน้ำเสียในปี 2559 กดดูตามข่าว

แต่ภัยคุกคามที่แท้จริงของมันนั้นคือมลพิษ คราบน้ำมัน และเขื่อนที่ทำให้การใช้ชีวิตพวกมันต้องเปลี่ยนไป อย่างไรก็ตาม ในแง่ที่ปลากระเบนที่พบเจอในสัปดาห์นี้ มันตั้งท้องอีกครั้ง ซึ่งเป็นข่าวดีกับสายพันธุ์ของมันมากและยังเป็นการพิสูจน์ว่าสัตว์สามารถมีชีวิตรอดจากการจับและปล่อยได้

จนถึงตอนนี้มีปลากระเบนยักษ์ถูกจับได้ในไทยอีกหลายตัว และบางตัวมีน้ำหนักที่มากกว่าที่จับได้ และเป็นที่น่าเสียดายที่มีบางปีมีปลากระเบนราหูตายจำนวนมาก เนื่องจากน้ำเสีย ด้วยเหตุนี้ปลากระเบนน้ำจืดชนิดนี้จึงใกล้สูญพันธุ์เข้าไปทุกที แต่ก็ยังหลังลึกๆ ว่ามันจะกลับมามีจำนวนมากอีกครั้งหากเราช่วยกัน