พบพฤติกรรมแปลกประหลาด‘ปลาถ้ำปีนกำแพง’ หรือจะเป็นวิวัฒนาการครั้งใหม่?

พบพฤติกรรมแปลกประหลาด‘ปลาถ้ำปีนกำแพง’ หรือจะเป็นวิวัฒนาการครั้งใหม่?

อีกเรื่องราวที่น่าสนใจเกี่ยวกับปลาแปลกๆ ที่ไม่ค่อยได้เห็นกัน โดยเฉพาะปลาที่อยู่ในถ้ำใต้ดิน ครั้งนี้ทีมสำรวจได้ไปพบกับภาพที่แทบจะไม่เคยเห็นในถ้ำ มันคือปลาที่พยายามปีนกำแพงถ้ำ มันคิดจะทำอะไร และมันกำลังไปไหน ลองดูจากบทความและคลิปท้ายเรื่อง

“ลึกไปในป่าฝนของอเมซอน ในถํ้าแห่งหนึ่ง ปลาถ้ำปีนกำแพงได้ถูกบันทึกลงบนแผ่น...ฟิลม์โดยนักวิทยาศาสตร์เป็นครั้งแรกที่ได้เข้าไปสัมผัสพบเห็นช่างน่าตื่นเต้นและตื่นตาตื่นใจเสียนี่กระไร”

ทีมสำรวจได้สำรวจถ้ำหินปูน ใกล้กับเมืองทีน่า (Tena) ประเทศเอกวาดอร์ (Ecuador) และได้ค้นพบกับเจ้าปลาที่ท้าทายกฏแรงโน้มถ่วง มันแปะติดกำแพงถ้ำซึ่งสูงถึง 10 ฟุต (3เมตร) เหนือทางน้ำใต้ดินของถ้ำ ซึ่งถือว่าสูงสำหรับปลาตัวเล็กๆ แบบนี้

ภายหลังได้วินิฉัยว่าเป็นสายพันธุ์ Chaetostoma Microps ซึ่งเป็นสมาชิกวงศ์ของพวกปลาปลาซัคเกอร์ (Loricariidae) ที่พวกเรารู้จักกันดี …แต่ว่าการวินิฉัยนั้นไม่ถึง 100% ส่วนหนึ่งทีมสำรวจไม่ได้รับอนุญาตให้เก็บตัวอย่างสัตว์ในถ้ำ ทำได้เพียงแค่การบันทึกทั้งภาพและวีดิโอเพียงเท่านั้น

ภาพบน ‘ปลาผีเสื้อถ้ำ (waterfall climbing cave fish)’ ชื่อวิทยาศาสตร์ Cryptotora thamicola เป็นปลาถิ่นเดียวในประเทศไทย ปลานี้เป็นที่รู้จักว่าครีบของมันสามารถเกาะภูมิประเทศและสามารถปีนได้

ภาพล่าง เจ้าปลาซักเกอร์ตัวนี้ (ปีนกำแพง 75 องศา) น่าจะใช้แรงดันน้ำและปากของมันรวมถึงผิวหนังเผื่อยึดติดผนังถ้ำ

อย่างไรก็ตาม ปลาปีนผนังก็ไม่ใช่อะไรใหม่ ปลาปีนถ้ำชนิดอื่นที่ศึกษาโดย Geoff Hoese โดยปลาชนิดนี้อยู่ที่ประเทศไทย (ตระกูล Cryptotora Thamicola)

ปลาชนิดนี้มีความสามารถในการปีนอย่างรวดเร็วทั้งผนังถ้ำรวมถึงน้ำตก แต่ทาง House มีข้อสงสัยว่า แล้วบริเวณถ้ำในลำน้ำหลักละ อย่างที่เราดูอยู่ตอนนี้

ทาง House และทีมของเค้าได้สังเกตเจ้า C. Microps พยายามปีนขึ้นพนังถ้ำที่น้ำมีไหลลงมาจากใต้ดิน ความสามารถที่น่าประทับใจนี้เป็นหนึ่งในการปรับปรุงประสิทธิภาพของร่างกาย ทั้งครีบ ผิว และ ปาก

“น้ำปริมารถน้อยๆ ที่ไหลผ่านพวกมันขณะที่พวกมันปีนขึ้นอาจจะช่วยสร้างแรงกดให้กับมัน และยังเป็นที่ช่วยให้ปากมันยึดติดกับพนังถํ้าได้โดยไม่ตกลงมา จากนั้นมันก็สามารถไต่ไปตามพนังถํ้าแบบที่คุณเห็นในวิดีโอ”

ปลานักเดินทาง?

สิ่งที่สร้างความงงงวยเกี่ยวกับเจ้าปลาปีนถ้ำที่เพิ่งถูกค้นพบนั้นคือ การที่พวกมันไม่ได้ปรับตัวให้เข้ากับการใช้ชีวิตใต้ดิน ปลาชนิดนี้ไม่ตาบอดหรือยังมีสี ซึ่งต่างจากปลาถ้ำชนิดอื่นๆ “งั้นอะไรคือสาเหตุที่มันลงไปในความมืดมิดนั้น?”

“ปลาชนิดนี้รู้กันดีว่า พวกมันกินสาหร่ายเป็นอาหารหลัก และเนื่องจากในถ้ำนั้นไม่มีแสงแดด จึงไม่น่าจะมีอะไรให้พวกมันกิน’’- House กล่าว ..คำอธิบายเรื่องนี้ที่ง่ายที่สุดคือพวกมันได้ใช้ความสามารถของมัน ในการย้ายไปในที่ต่างๆ ในระยะที่พวกมันสามารถทำได้’’

House ได้ตั้งข้อสังเกตว่าปลาชนิดนี้ปกติจะอาศัยอยู่ในภูมิภาคอเมซอน ซึ่งมีแม่น้ำที่ต้นทางเกิดจากถ้ำในเชิงเขาของเทือกเขาแอนดิส เป็นไปได้ว่าเจ้าปลาซักเกอร์อาจจะแค่เดินทางไปตามลำธารและลงไปตามกระแสน้ำจนถึงถ้ำ House กล่าวไว้

ไปสู่ความมืด?

ปลาหลายชนิดนั้นมีสัญชาตญาณตามธรรมชาติ ที่จะมุ่งหน้าสู่ต้นน้ำเพื่อผสมพันธุ์ซึ่งเจ้าปลาซักเกอร์ชนิดนี้อาจจะเป็นอีกชนิด แต่ความเป็นไปได้อีกประการหนึ่งคือการที่ปลาปีนถ้ำนั้น จะเป็นจุดเริ่มต้นของการพัฒนาสายพันธุ์ที่อาศัยอยู่ในถ้ำถาวร

“วิวัฒนาการเป็นกระบวนการที่ทำงานอย่างต่อเนื่อง” Hoese กล่าว “เป็นเรื่องน่าสนใจที่จะดูตัวอย่างที่อาจมีการเปลี่ยนแปลงเช่นที่นี่ เรามีปลาผิวน้ำที่แสดงพฤติกรรมเฉพาะและครอบครองที่อยู่อาศัยที่ผิดปกติ”

ตัวอย่างสำหรับการเปรียบเทียบคือปลาซักเกอร์อีกชนิดหนึ่งที่ทีมสำรวจบันทึกไว้ Astroblepus Pholeter สายพันธุ์ที่ไม่มีสี และมีดวงตาเล็กๆ มันได้เปลี่ยนไปใช้ชีวิตในถ้ำแล้ว

ตอนนี้ยังไม่มีหลักฐานที่บ่งชี้ว่า C.microps กำลังเข้าสู่ความมืดเพื่อใช้ชีวิตในถ้ำโดยสมบรูณ์ แต่ Hoese กล่าวว่า “มันเป็นไปได้และเป็นอะไรที่น่าตื่นเต้น”

Flowstone Climbing Catfish (Loricariidae family)

a small team of cavers traveled to Tena Ecuador to begin the systematic documentation of caves in the region. They discovered the flora and fauna of the caves to be extensive.

One of the most interesting discoveries was that of a catfish that could climb several meters of vertical flowstone.

Some have noted that this particular fish is down climbing. The fish move up and down the waterfall at will, most likely entering the cave from the infeeder stream at the top of the waterfall. The passage at the top of the falls was too small for people to enter and follow it, although it presumably comes in from the surface somewhere along the way and is a large enough opening for the fish.